System kaucyjny w Polsce – od kiedy, jak działa i co oznacza?

System kaucyjny to rozwiązanie, które dobrze sprawdza się w wielu europejskich krajach. Polega na tym, że przy zakupie napojów w opakowaniach zostawia się niewielką opłatę – kaucję, którą można odebrać, oddając puste butelki czy puszki. Ten model gospodarki cyrkularnej sprzyja środowisku, pomaga zmniejszyć ilość odpadów i poprawia wskaźniki recyklingu. W Polsce przez lata prowadzono dyskusje o wdrożeniu podobnego rozwiązania. Teraz system kaucyjny nabiera realnych kształtów – przygotowywana jest duża zmiana na rynku napojów i ich opakowań. Jak będzie wyglądał system kaucyjny w Polsce, od kiedy zacznie działać i co warto o nim wiedzieć? Na te pytania odpowiadamy poniżej.

Na czym polega system kaucyjny?

System kaucyjny to narzędzie wspierające zbiórkę i recykling opakowań po napojach. Konsument podczas zakupu produktu w specjalnym opakowaniu płaci nie tylko za zawartość, lecz także symboliczny depozyt. Opłata ta jest zwrotna – po opróżnieniu butelki lub puszki wystarczy oddać ją do wyznaczonego punktu lub sklepu, żeby otrzymać z powrotem pieniądze za kaucję. Zebrane opakowania mogą być ponownie przetwarzane lub użyte do produkcji nowych opakowań.

Celem systemu kaucyjnego jest zwiększenie liczby opakowań, które trafiają do recyklingu, a nie na wysypisko czy do środowiska. Co ważne, system jest wygodny dla konsumenta i angażuje sklepy czy specjalne maszyny (tzw. automaty kaucyjne), które ułatwiają odbiór zużytych opakowań.

System kaucyjny w Polsce – od kiedy?

System kaucyjny w Polsce zapowiadany był już od kilku lat, jednak ostatecznie rozwiązania prawne przeszły przez cały proces legislacyjny dopiero w 2023 roku. Stosowna ustawa została podpisana przez Prezydenta RP pod koniec 2023 r., a wejście w życie kluczowych rozwiązań wprowadzono 1 stycznia 2025 roku. W ten sposób system kaucyjny 2025 stał się faktem i Polska dołączyła do grona państw prowadzących skuteczną selektywną zbiórkę opakowań.

Zatem, system kaucyjny – od kiedy dokładnie? Z początkiem października 2025 r. konsumenci robiący zakupy napojów w określonych opakowaniach zaczną płacić kaucję, a sklepy ruszą z przyjmowaniem pustych opakowań zgodnie z nowymi zasadami.

Jakie opakowania obejmie system kaucyjny 2025?

Nowy system kaucyjny w Polsce będzie dotyczył kilku typów opakowań po napojach. W aktualnych założeniach obejmie:

• butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów,
• puszki metalowe do 1 litra,
• szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

Wyłączeniu podlegają natomiast butelki szklane jednorazowe, kartony po napojach oraz inne mniej typowe opakowania. Polski system kaucyjny koncentruje się więc na najczęściej używanych butelkach plastikowych (PET), puszkach aluminiowych oraz niektórych butelkach szklanych.

Wysokość kaucji i zwroty – jak to będzie działać?

Wysokość kaucji zostanie ustalona na poziomie rozporządzenia ministra klimatu i środowiska oraz może się różnić w zależności od rodzaju opakowania. Aktualne propozycje wskazują, że kaucja będzie wynosić około 50 groszy za sztukę opakowania. Konsumenci zapłacą ją przy kasie, a następnie będą mogli zwrócić opakowanie w wyznaczonym punkcie – zarówno w sklepach, jak i poprzez specjalne automaty zbierające butelki oraz puszki.

System kaucyjny przewiduje, że kaucja jest w pełni zwrotna także bez konieczności okazania paragonu zakupowego. To ułatwi korzystanie z systemu osobom, które np. kupiły napoje w jednym sklepie, a opakowanie chcą oddać w innym.

Podmiot reprezentujący system kaucyjny i rola sklepów

Kluczowym elementem nowego rozwiązania będzie tzw. podmiot reprezentujący system kaucyjny. Ma to być konsorcjum lub organizacja, która zajmie się koordynacją zbiórki, logistyką i rozliczeniami finansowymi oraz zadba o przekazanie zebranych opakowań do recyklingu. Ustawa zakłada, że taki podmiot reprezentujący będzie kontrolował cały system, a jego działanie będzie nadzorowane przez odpowiednie instytucje państwowe.

W obowiązki sklepów wpisuje się m.in. przyjmowanie zwrotów opakowań od klientów. Sklepy o powierzchni powyżej 200 m2 będą musiały obowiązkowo przystąpić do programu i przyjmować opakowania. Mniejsze sklepy (do 200 m2) mogą przystąpić do systemu na zasadzie dobrowolności, jednak jeśli się zdecydują, muszą realizować te same procedury. Bardzo często sprzedawcy będą wyposażać sklepy w automaty kaucyjne, które skutecznie usprawniają cały proces.

Co oznacza wprowadzenie systemu kaucyjnego dla konsumentów i środowiska?

System kaucyjny w Polsce przyniesie wiele korzyści środowiskowych i społecznych. Przede wszystkim pozwoli na zebranie zdecydowanie większej liczby opakowań do recyklingu – szacuje się, że nawet ponad 90% butelek czy puszek może wracać do ponownego użycia. Takie wskaźniki osiągają już kraje skandynawskie czy Niemcy, u których system kaucyjny działa od lat. To przełoży się na zmniejszenie ilości śmieci w parkach, lasach, na ulicach, a także na ograniczenie emisji CO2 wynikającej z produkcji nowych opakowań.

W praktyce skorzystają także producenci napojów i sklepy – wyższe wskaźniki recyklingu pozwolą im wypełniać wymogi prawa krajowego i unijnego. Dla konsumentów to zaś szansa na aktywne uczestnictwo w ochronie środowiska, a jednocześnie prosty zwrot wpłaconej kaucji podczas zwykłych zakupów. Można powiedzieć, że każdy użytkownik będzie miał realny wpływ na czystość otoczenia i gospodarkę odpadami.

Nowy system kaucyjny może być także bodźcem do częstszych wyborów proekologicznych. Coraz większą popularność zyskują rozwiązania takie jak dystrybutor filtrujący do wody – ograniczając korzystanie z jednorazowych opakowań, dodatkowo wpływamy pozytywnie na środowisko, redukując nasz ślad opakowaniowy na co dzień.

System kaucyjny – krok w stronę odpowiedzialnej konsumpcji

Wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce to jeden z najważniejszych kroków w stronę gospodarki cyrkularnej i zrównoważonego rozwoju. Dzięki niemu opakowania po napojach zyskują drugie życie, a konsumenci stają się aktywnymi uczestnikami procesu recyklingu. To rozwiązanie, które łączy wygodę codziennych zakupów z troską o środowisko. Wystarczy odrobina zaangażowania, by każda oddana butelka lub puszka przyczyniła się do czystszego otoczenia i mniejszej ilości odpadów w naturze. Polska, wprowadzając system kaucyjny, dołącza do grona państw, które realnie zmieniają sposób myślenia o odpadach – z problemu stają się one cennym surowcem, a nie śmieciem.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o system kaucyjny w Polsce

1. Od kiedy działa system kaucyjny w Polsce?
System kaucyjny został uruchomiony w październiku 2025 roku. Od tego momentu konsumenci mogą oddawać puste butelki i puszki w sklepach oraz automatach kaucyjnych i odzyskiwać wpłaconą kaucję.

2. Jakie opakowania obejmuje system kaucyjny?
Kaucją objęte są butelki plastikowe (PET) o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

3. Ile wynosi kaucja za jedno opakowanie?
Wysokość kaucji ustalono na poziomie około 50 groszy za sztukę. Opłatę można odzyskać, oddając opakowanie w sklepie lub automacie – bez konieczności okazywania paragonu.

4. Czy wszystkie sklepy muszą przyjmować opakowania?
Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² mają obowiązek uczestniczyć w systemie kaucyjnym i przyjmować zwroty opakowań. Mniejsze sklepy mogą przystąpić do programu dobrowolnie.

5. Jakie korzyści przynosi system kaucyjny?
Dzięki systemowi więcej opakowań trafia do recyklingu, zmniejsza się ilość odpadów w środowisku, a konsumenci odzyskują swoje pieniądze. To prosty sposób na wspólne dbanie o planetę i ograniczenie zużycia surowców.